Ben je al een beetje gewend?

Soms, heel even weet ik hoe het moet.

Voel ik: nu gaat het weer goed. 

Maar meestal heb ik geen flauw benul, 

wat ik aan moet met m'n verdriet -  

dat blijft slechts gissen.

Ik blijf jou missen. 

"Ik hoop dat ik nog veel plezier ga hebben, want dan vliegt de tijd en zijn we snel weer samen." Woorden van dergelijke strekking sprak ik alweer dik een jaar geleden op de uitvaart van m'n moeder. En de tijd vliegt inderdaad. Wonderbaarlijk maar waar: de tijd blijkt niet alleen voorbij te vliegen als je het leuk hebt. Tenminste, ik veronderstel dat een tijdperk van rouw niet als 'fun-time' bestempeld wordt. (Uitzonderingen daargelaten maar dat is voor de ras cynici onder ons.) Maar eigenlijk voltrok ook de nare periode voorafgaand aan haar dood zich in rap tempo. De conclusie is dus dat tijd sowieso door je vingers glipt. Zo'n zeven maanden geleden wijdde ik hier al een blog aan met de titel 'Raak gemis'. Nu is het heel makkelijk weer een blad vol te schrijven over wat er allemaal gebeurt terwijl de tijd voortraast, maar dat is niet mijn bedoeling.

Ik ben veel meer geïnteresseerd in het (of een) rouwproces an sich. Laat dit zich onderling vergelijken? Als je de literatuur mag geloven dan bestaat er een soort standaard waaraan een dergelijk proces zich voltrekt en de verschillende fases die je doorloopt. Zo zou je om het verlies van een partner een jaar rouwen en bij het verlies van een ouder een jaar of drie; Terwijl de rouwperiode bij het verlies van een kind zo'n zeven jaar schijnt te duren. Allen haasten zich daarbij te zeggen dat dat vanzelfsprekend indicaties zijn. Rouwen is een individueel proces.

Wat mij met name verwondert is dat rouw gewoon deel uitmaakt van je dagelijks bestaan. De dood is doodgewoon maar ook het verwerken van verlies wordt uiteindelijk gewoon onderdeel van de dagelijkse gang van zaken. Zonder te generaliseren, merk ik dat dit voor mij zo werkt. Zijn het verdriet en gemis minder erg of minder intens dan een jaar geleden? Nee, zeker niet. Erger dan? Ook niet... Mijn rouw is geen groots en meeslepend verdriet op hoogtij dagen. Soms zit het mee, soms zit het tegen. Maar de (veer-)kracht om door te gaan neemt wel weer toe. 

In het begin voelde zelfs de lucht om mij heen als een loden last, bijna letterlijk, fysiek voelbaar. Alsof er een hele zware mantel op m'n schouders rustte. Dan verlangde ik wanhopig dat alles weer lichter werd. De volgende dag (of stap) halen was m'n enige ambitie. Alsof ik een kind was dat moest leren lopen. Balancerend op het slappe koord zonder vangnet. 

Inmiddels is de fysieke last minder; er is meer licht, meer lucht. Maar tegelijkertijd merk ik dat ik verworden ben tot een rondwandelende open zenuw, een weekdier. Het bijwonen van een kindermusical is al genoeg om de tranen over m'n wangen te laten stromen. Virtueel getuige van een huwelijksaanzoek: de waterkraan gaat open. Lieve woordjes van m'n kids, een mooi gedicht? Kom maar op met die zakdoek! En tegelijkertijd is er veel dat me nauwelijks nog weet te raken. Niet omdat dit verlies me hardvochtig heeft gemaakt, maar het zorgde wel  een soort natuurlijk filtersysteem. 

Wat me wel raakt? Mensen die onaangekondigd met eten op de stoep staan, zodat je niet hoeft te koken. Moeders die spontaan je kids opvangen zodat jij even je handen vrij hebt. Ooms en tantes die zich ontpoppen tot bonus opa's en oma's en naar de sportwedstrijden van je kinderen komen kijken en ze vervolgens (veel te veel) snoepjes toesteken, of een eurootje voor de spaarpot. Lieve WhatsAppjes op onmogelijke (nachtelijke) uren omdat er aan je gedacht wordt. Onverwachte cadeautjes, zomaar. Dàt zijn de dingen waar ik op door kan. 

Ik weet niet hoe mijn (rouw)proces verder verloopt. Er zijn mensen in m'n omgeving die lopen voor, ver voor op me. En de meeste zeggen dat het gemis niet minder wordt. Sommige beweren zelfs dat het - naarmate de tijd vordert - erger zal worden. Van de week vroeg iemand me: "En ben je al een beetje gewend?" "Nee, natuurlijk niet!" - wat een idiote vraag.

Of het ooit went? Wie zal het zeggen... Ik ben al blij als de tijd me leert het gemis te verdragen.